Γράφει η Στέλλα Π. Βουτσά
Καθηγήτρια φιλόλογος Λυκείου Αφάντου, Διδάκτωρ Λογοτεχνίας
Την προηγούμενη Παρασκευή, 26 Μάϊου 2017, παρευρέθηκα στο Ισπανικό Κατάλυμα της Παλιάς Πόλης σε μια εκδήλωση, την οποία νιώθω έντονα την ανάγκη να επαινέσω.
Ο Δήμος Ρόδου σε συνεργασία με το Διεθνές Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών, καθώς και με το Σύλλογο Πελοποννησίων Ρόδου «Ο Μωριάς», προσκάλεσε και τίμησε τον κορυφαίο Νεοέλληνα συγγραφέα -Μωραΐτη στην καταγωγή- Θανάση Βαλτινό.
Οι παρόντες πολλοί. Ο τέως Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιάννης Μαχαιρίδης, ο Δήμαρχος Ρόδου κ. Φώτης Χατζηδιάκος, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Τέρης Χατζηιωάννου, ο Πρόεδρος του ΔΟΠΑΡ κ. Στέφανος Κυριαζής, η Πρόεδρος του Συλλόγου Πελοποννησίων Ρόδου κ. Μαρία Παπαδοπούλου, η Προϊσταμένη της 4ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Μαρία Μιχαηλίδου, η Σύμβουλος των Φιλολόγων Δωδεκανήσου κ. Χαρά Κοσεγιάν, ο πατήρ Νεκτάριος Πόκκιας και πολλοί άλλοι.
Για το συγγραφέα, τη ζωή και το έργο του, μίλησαν η αρχαιολόγος κ. Αγγελική Κοσμά (συντοπίτισσά του, από το Καστρί Κυνουρίας) και ο συγγραφέας και ποιητής κ. Κώστας Σκανδαλίδης, ενώ για τη συμβολή του στην ίδρυση του Διεθνούς Κέντρου Συγγραφέων και Μεταφραστών Ρόδου (ενός Κέντρου που το διεκδικούσαν πολλές χώρες στην ευρύτερη περιοχή μας, όπως ειπώθηκε) μίλησε ο τέως Δήμαρχος Ρόδου κ. Γιώργος Γιαννόπουλος.
Πολύ εύστοχες και συναισθηματικά φορτισμένες ήταν και οι παρεμβάσεις του νυν δημάρχου Ρόδου κ. Φώτη Χατζηδιάκου και της Προέδρου του Συλλόγου Πελοποννησίων Ρόδου, κ. Μαρίας Παπαδοπούλου, οι οποίοι στη συνέχεια βράβευσαν τον τιμώμενο συγγραφέα. Τους ομιλητές παρουσίασε ως συντονίστρια η κ. Νάνσυ Τρυποσκούφη, Προϊσταμένη του Διεθνούς Κέντρου Συγγραφέων και Μεταφραστών.
Τι να πρωτοπεί κανείς για προσωπικότητες όπως ο Θανάσης Βαλτινός; Θυμάμαι στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, όταν σπούδαζα Ελληνική Φιλολογία, μας τον παρουσίασε με πολύ θερμά λόγια η καθηγήτριά μας, η καταπληκτική Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου.
Μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος, από τους κορυφαίους πεζογράφους της λεγόμενης μεταπολεμικής γενιάς, με γνωστά έργα την «Κάθοδο των Εννιά», «Ορθοκωστά», το «Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη», «Μπλε Βαθύ σχεδόν Μαύρο», «Στοιχεία για τη δεκαετία του 60», κ.α. Βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 1990 και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του το 2012. Σεναριογράφος, τιμημένος το 1984 με το Βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβάλ Καννών για την ταινία «Ταξίδι στα Κύθηρα» του αείμνηστου Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Μεταφραστής αρχαίων τραγικών, όπως του Αισχύλου και του Ευριπίδη, Διευθυντής του 2ου Καναλιού της Ελληνικής Τηλεόρασης κατά τη διετία 1989-1990 και ακαδημαϊκός. Κι όμως, παρόλο το ογκώδες και αξιοθαύμαστο βιογραφικό και τις διακρίσεις του -μπροστά στα οποία μόνο δέος μπορείς να αισθανθείς-, η παρουσία του χτες ήταν τόσο απλή, τόσο σεμνή! Όπως πραγματικά πρέπει να είναι οι αυθεντικοί άνθρωποι του πνεύματος: απλοί κι ανεπιτήδευτοι. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλείο τους: ό, τι έχουν να πουν, το λένε μέσα από την τέχνη τους.
Ο Θανάσης Βαλτινός δήλωσε συγκινημένος για την τιμή που του έκανε ο Δήμος Ρόδου και ότι τη θεωρεί από τις μεγαλύτερες που του έχουν γίνει. Δήλωσε, επίσης, ότι τη Ρόδο τη θεωρεί σαν σπίτι του. Αναφέρθηκε στη φιλία του με το Δωδεκανήσιο συγγραφέα Νίκο Κάσδαγλη, στους δασκάλους του, τον Κάρολο Κουν και το Γιάννη Τσαρούχη. Μίλησε με μετριοφροσύνη και αβρότητα, με χιούμορ κι ευαισθησία, εμπνέοντας ένα σεβασμό, μια φυσική συμπάθεια.
Είπε ότι ο δρόμος που διάλεξε, της λογοτεχνίας, δεν έχει πολλά χρήματα και κοινωνική προβολή. Δεν έχει όμως και μιζέρια.
Όλοι οι ομιλητές ήταν σύντομοι και περιεκτικοί. Τίποτα δεν κούρασε, τίποτα δεν ήταν περιττό. Κανένας πλατειασμός, καμιά διάθεση ρητορείας. Θα μου μείνει η αναφορά του Δημάρχου κ. Χατζηδιάκου στις απόψεις που έχει εκφράσει ο Θανάσης Βαλτινός για την ελληνική γλώσσα.
Ότι η γλώσσα μας μπορεί να δέχεται πιέσεις στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, αφού τη μιλάνε μόνο 10 εκατομμύρια άνθρωποι και δεν εκπροσωπεί κάποια οικονομική υπερδύναμη, έχει όμως ένα σημαντικό όπλο για να αμυνθεί: την ιστορία της. Λόγια που θυμίζουν την ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη στη Στοκχόλμη το 1979, όταν ανακοίνωνε με περηφάνια στη Σουηδική Ακαδημία που τον βράβευε ότι έχει την τιμή να γράφει σε μια γλώσσα στην οποία έγραφαν μια Σαπφώ κι ένας Πίνδαρος και να χρησιμοποιεί τις λέξεις «ουρανός» και «άγγελος», όπως τις χρησιμοποιούσαν κι εκείνοι 2.500 χρόνια πριν!
Έφυγα από την εκδήλωση ενθουσιασμένη, έχοντας βιώσει -όπως και όλοι οι παρευρισκόμενοι, νομίζω- μια πνευματική ανάταση, μια ψυχική ευφορία. Κι επιβεβαίωσα τους στίχους του αγαπημένου Καβάφη: η τέχνη που «κάνει- έστω για λίγο- να μη νιώθεται η πληγή». Η τέχνη σε όποια μορφή της (λογοτεχνία, μουσική, θέατρο, κινηματογράφος, χορός) μας απογειώνει, μας βάζει φτερά και κάνει να μη νιώθονται οι πληγές της καθημερινότητας, των σκέψεων και των προβλημάτων, ατομικών και συλλογικών, έστω για λίγο. Για όση ώρα κρατά, για παράδειγμα, μια βραδιά πνευματικής μέθεξης κι απόλαυσης, όπως η χθεσινή.
Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές για την ιδέα, αλλά και την επιτυχή πραγματοποίησή της. Εκδηλώσεις, όπως αυτή, αναβαθμίζουν την πόλη μας και προάγουν το πολιτιστικό της επίπεδο. Και σε μια εποχή έκπτωσης αξιών -όπως τη χαρακτήρισε και ο ίδιος ο Βαλτινός- μας βοηθούν να νιώθουμε πιο άνθρωποι.
Εύχομαι στο Θανάση Βαλτινό να μακροημερεύσει (έχει ήδη πατήσει τα …όντα, όπως πληροφορήθηκα χτες, αλλά δεν του φαίνεται καθόλου). Ελπίζω να ρίχνει στα ελληνικά γράμματα τη «βαριά σκιά του» ως συγγραφέας και ως διανοούμενος για πολλά χρόνια ακόμη. Γιατί η χώρα μας στην κρίσιμη συγκυρία από την οποία διέρχεται έχει ανάγκη από τέτοιους αξιόλογους ανθρώπους του πνεύματος. Εύχομαι, επίσης, η αξιέπαινη αυτή πρωτοβουλία του Δήμου Ρόδου να έχει και συνέχεια.